برای اینکه بگیم یک کودک یبوست دارد؛ معمولا یکی از موارد زیرباید وجود داشته باشد:
۱- در یک نوزاد ؛ مدفوع سفت کمتر از یکبار در روز که با زور و سختی دفع بشه .
۲- مدفوع سخت ؛ خشک که در هنگام دفع با درد همراه باشه .
۳- در کودکی که پاهای خود را روی شکمش جمع میکند ؛ صورتش قرمز می شود و
عمل دفع را با ناراحتی بصورت تکه تکه انجام می دهد.
۴- رگه های نازک خون روی سطح خارجی مدفوع دیده میشود .
۵- احساس ناراحتی در شکم همراه با دفع مدفوع سخت و دفعات کم .
۶- در کودکانی که تمایل دارند به گوشه ای دور از چشم دیگران بروند و در حالت استاده
و با انقباض عضلات ناحیه باسن خود به سختی عمل رفع را انجام دهند.
علل یبوست چیست ؟
۱- کم نوشیدن آب باعث سفت شدن مدفوع و ایجاد یبوست می شود .
۲- ضعف در انقباض عضلات روده بزرگ و رکتوم
تجمع طولانی مدفوع در انتهای روده (رکتوم) ؛ باعث ایجاد سیکل معیوب می شود
به این ترتیب که هرچه تجمع طولانی تر؛ انقباض عضلات ضعیف تر و هر چه عضلات ضعیف
تر ؛ تجمع مدفوع بیشتر و سفت تر میشود؛ و دفع مدفوع سفت باعث زخم در مقعد شده و ایجاد درد
شدید و ترس از اجابت مزاج شده که در نهایت باعث شدت بیشتر یبوست می شود.
۳- عوامل دیگری که ممکن است در یبوست نقش داشته باشد : شامل
۳-۱- شروع یک غذا یا شیر جدید .
۳-۲- تغییر از شیر مادر به غذای کمکی.
۳-۳- تغییر از غذای کمکی به شیر گاو.
۳-۴- در کودکانی که با شیشه تغذیه می شوند ؛ فرمول های مختلف می توانند
در ایجاد یبوست نقش داشته باشند؛ اضافه شدن آب به رژیم غذایی ممکن است مفید باشد.
۴- عوامل روحی در کودکان بزرگتر؛ می تواند عامل یبوست باشد.
۵- در همین کودکان کم بودن فیبر در رژیم غذایی هم میتواند یک عامل باشد.
چگونه یبوست را درمان کنیم؟
۱- نوشیدن مقدار کافی آب ؛ بخصوص در بچه های خیلی کوچک و یا خیلی بزرگ و اگر فیبر زیاد بدون آب خورده شود باعث یبوست میشود.
۲- اضافه کردن فیبر بیشتر به رژیم غذایی
۳- ورزش و فعالیت بدنی
۴- کمک به دفع با شیاف های ملین از جمله شیاف گلیسرین و یا سایر ملین ها؛ در کودکانی که در مرحله یاد گیری اجابت مزاج هستند ممکن است در ماههای اول با احساس ناراحتی و با فشار بخود دفع داشته باشند؛ به این گونه کودکان با گذاشتن بموقع یک شیاف گلیسرین در داخل مقعد می توان کمک کرد .
۵- چرخاندن شیاف در داخل مقعد باعث شل شدن عضلات مقعد و تسهیل در دفع می شود.
۶- وارد کردن محلول کلیسرین در مقعد باعث تحریک عمل دفع می شود.
۷- استفاده از ملین های طبیعی مثل انواع میوه های ملین ؛ پیسیلیوم
۸- استفاده از ملین هایی که نسخه لازم ندارند ؛
۸-۱- روغن کتان
۸-۲- تخم کتان حتی از روغن کتان موثر تر است .
۹- استفاده از ملین های ترکیبی
۱۰- استفاده از انما (تنقیه) بعنوان آخرین انتخاب .
آیا غذاهای حاوی آهن یبوست ایجاد می کند ؟
قبل از اینکه یبوست کودکتان را به وجود آهن در رژیم نسبت دهید خوب است بدانید در یک مطالعه انجام شده توسط استاد دپارتمان کودکان جان هاپکینز نشان داده شده است که یبوست ؛ در رژیم غذایی با آهن و بدون آهن تفاوت ندارد و وجود آهن باعث یبوست بیشتر نمی شود. ولی از طرفی مطالعات دیگر و مشاهده مادران خلاف این است . حتی در کلینیک بعضی از مادران با اطمینان ا دعا میکنند که آهن یبوست ایجاد میکند. به هر حال هرکودکی به آن؛ به اندازه کافی نیاز دارد و حتی کم کردن مقدار آن در سنین بین ۶ تا ۱۲ ماه ممکن است منجر به کم خونی شود.
بعضی از کودکان نوپا اجابت مزاج خود را نگه میدارند که تداوم آن باعث یبوست می شود. یبوست یکی ازناراحت کننده ترین و پیچیده ترین مشکلات کودکان است . دستگاه گوارش به این شکل طراحی شده است که پس از تجمع باقیمانده مواد هضم شده در روده بزرگ ؛ یک پیام (سیگنال) جهت دفع ارسال می شود. کودک یا به این پیام پاسخ مثبت میدهد و یا به دلیل بازیگوشی آنرا جدی نمیگیرد و دفع را به تعویق می اندازد و بر عکس سیستم ادراری که این تعویق چندان طولانی نمی شود و بزودی کودک وادار به دفع ادرار می شود ؛ در مورد اجابت مزاج اینطور نیست و هرچه این تعویق افتادن طولانی تر شود ؛ آب محتویات روده بیشتر جذب می شود و مدفوع سفت تر می شود و اجابت مزاج دردناکتر و در نتیجه کودک همچنان طولانی و طولانی تر؛ خود را نگه میدارد و یبوستش شدید تر می شود. در این کودکان با آموزش لازم و تشویق به اجابت مزاج منظم بخصوص بعد از صبحانه و تاکید به رفتن دستشویی به محض احساس اجابت مزاج .